Z kolei prezydent Bush, dopiero dziś, może dowiedzieć się, jaki jest rzeczywisty poziom jego umiejętności. Dawniej, systemowo był wprowadzany w błąd lub – ujmijmy sprawę mniej kategorycznie – bywał utrzymywany w przekonaniu, iż w grze radzi sobie lepiej, niż było na prawdę.

Pisząc o tym przypomniałem sobie pewne zdarzenie. Kiedyś uczestniczyłem w konferencji branżowej, na której miał wystąpienie dyrektor reprezentujący firmę szkoleniową o zasięgu międzynarodowym. Oczekiwałem, że powie coś nowego, inspirującego. Po piętnastu minutach okazało się, że odgrzewa przysłowiowe stare kawałki. Po prezentacji odwiedziłem stoisko jego firmy. Przeglądałem foldery i tam czekało na mnie najciekawsze. Przychodzi ów prelegent i pyta swoich ludzi: „No i jak mi poszło?”. Na co w odpowiedzi słyszy: „Było świetnie, szefie!”. Cóż, do niego nie docierają już prawdziwe informacje zwrotne. Dookoła niego pracują kopacze fosy, ci, którzy pieczołowicie i systematycznie – za jego błogosławieństwem – oddzielają go od realiów.

Na pewnym spotkaniu opowiadając tę historię, na co jeden z uczestników przerwał mi i skomentował: „To nie kopacze fosy, tylko aniołowie zagłady”. Warto pamiętać, że ludzie podając informację zwrotną ryzykują i bardzo często są za to karani, więc… wybierają przetrwanie. A wtedy rodzi się podwójna rzeczywistość: ta oficjalna i ta faktyczna.

Czasami owe zjawisko kopania fosy przyjmuje monstrualne rozmiary. W annałach historii możemy odnaleźć postać doradcy carycy Katarzyny – nijakiego Potiomkina. Otóż, ów nadworny konsultant wsławił się tym, że przy drogach przejazdu Wielkiej Imperatorki kazał budować ładne i dostanie domostwa, a podstawionym osobom płacił za odgrywanie ról zadowolonych i szczęśliwych poddanych.

Z przytoczonych przykładów widać dość jednoznacznie, że otoczenie lidera, przywódcy, menedżera ma tendencję do izolowania go od informacji o tym, jak jest faktycznie, a poprzez takie działanie uniemożliwia mu: a) uczenie się; b) korektę zachowania c) zyskanie większej świadomości.

W konsekwencji prowadzi to do niemożności mierzenia się z faktami, braku możliwości dialogu z trudnym rozmówcą/rzeczywistością, a finalnie do stanu, o którym pisał ów niemiecki Gal Anonim. Oczywiście, bądźmy realistami, do owego stanu głupoty można zmierzać dość powoli, a cała sprawa nie musi odbywać się nagle. Wystarczy: 1. z przyjemnością poddawać się aktom uwodzenia stosowanym przez podwładnych; 2. usunąć ze swojego otoczenia figurę Stańczyka; 3. wyrzucić z zespołu osobę, która może pełnić rolę sparingpartnera. Koniec końców będzie taki, jak w pierwszym zdaniu tego felietonu. Im większe odcięcie od faktycznej oceny, tym większa głupota, im miej krytycyzmu, tym głębsze pogrążanie się w niewiedzy. Trawestując klasyczną formułę Lorda Actona: „Każda władza deprawuje, a władza absolutna deprawuje absolutnie”, powiedzmy: „Każda władza pozbawiona informacji zwrotnej ogłupia, władza pozbawiona wszelkiej informacji zwrotnej ogłupia absolutnie!”. Tyle o refleksji socjologa zza Odry.

Na koniec pytanie: Jak to się ma do tematu naszego bloga i zagadnienia prezentacji publicznej? Otóż, ma się bardzo bezpośrednio. Oto przykład sprzed kliku tygodni. Uczestniczyłem w prestiżowej konferencji dotyczącej przywództwa. Jeden z prezenterów – szef międzynarodowego koncernu miał 10-cio minutowe wystąpienie. Podczas jego prezentacji towarzyszyła mi myśl: „Żadnemu z naszych trenerów nie pozwoliłbym wygadywać takich bredni”. Dlaczego jednak on, osoba na takim stanowisku, może to robić? Odpowiedź nasuwa się sama – nikt mu nie powie jak było faktycznie. Smutne. Pozostawią go w stanie… dobrego samopoczucia. A przecież można sprawdzonym tropem, jaki podaje nam historia, zrzucić szaty królewskie, wejść w przebraniu na rynek i zbierać cenne informacje spod znaku jak jest faktycznie. Czego i sobie życzę.
– Marek Stączek

PS. A stary J. Maxwell mawia: „Głuche ucho jest symptomem zamkniętej głowy”.