Wybitny polski dziennikarz Ryszard Kapuściński stwierdził kiedyś, że powodem dużego zainteresowania reportażem jest głód autentyczności. Ludzie chcą czytać, słuchać o czymś, co jest prawdziwe, i owo pragnienie nie odnosi się jedynie do obszaru kultury, sztuki. Człowiek ze swoim głodem autentyczności jest taki sam w świecie zawodowym i prywatnym, dlatego też nasi pracownicy i klienci mają dość suchych sprawozdań. Jak ognia wystrzegają się drętwych analiz, a szerokim łukiem omijają prezentacje i odczyty oparte na slajdach, wykonane w programie Power Point, bo wolą słyszeć coś autentycznego!

Człowiek jest istotą, która lubi słuchać o tym, co się wydarzyło, o rzeczach, które czegoś uczą. Takie historie wyzwalają emocje i dlatego też są tak łatwe do zapamiętania.

Wspominając o zaangażowaniu słuchaczy, spróbuję odnieść się do pewnego zastrzeżenia, które mogło Ci przyjść na myśl. Obiekcję, z którą sam miałem pewien problem, mogę wyrazić w pytaniach: Czy jest trochę – a może bardzo – nie fair, że mówca opowiadający historię porusza emocje słuchacza? Czy to jest uczciwe?

Słynny psycholog Jaak Panksepp powiedział: „Najłatwiejszym sposobem włączenia wyższych procesów umysłowych jest aktywizacja podstawowych systemów emocjonalnych”. Tak więc nie ma tu żadnego dylematu, a z badań dotyczących związku emocji i myślenia wynika dla nas co najmniej sześć ciekawych wniosków:
1. Bodziec emocjonalny jest szybciej przetwarzany niż bodziec neutralny.
2. Uwaga i koncentracja słuchacza są uzależnione od stopnia zaangażowania emocjonalnego.
3. Ludzie w pozytywnym nastroju o trudnościach myślą w kategoriach wyzwań.
4. Materiał przyswojony w pewnym stanie emocjonalnym jest szybciej przypominany.
5. Silna reakcja emocjonalna powoduje, że sytuacja (która ją wywołuje) zostaje lepiej zapamiętana.
6. Człowiek w złym lub dobrym nastroju preferuje bodźce, które korespondują z przeżywanym przez niego stanem.

Kiedyś w „Polityce” natknąłem się na ciekawą wypowiedź znanej polskiej psycholog, profesor Krystyny Skarżyńskiej. Profesor pisała o działaniu łagodnego afektu pozytywnego (nie o euforii czy zachwycie), który, gdy zostanie wzbudzony u słuchacza, prowadzi do większej hojności. Uruchamia on też chęć przebywania z innymi, pomagania i wspierania ich. Ułatwia prowadzenie negocjacji twarzą w twarz, osłabia konflikty. Dzieje się tak, ponieważ umiarkowany afekt pozytywny sprzyja plastyczności myślenia, rozszerza zakres i oryginalność skojarzeń, branych pod uwagę przesłanek, otwiera na argumenty i pomysły innych. Dlatego postaraj się, by na wstępie swojej wypowiedzi wzbudzić łagodny afekt pozytywny! Pamiętaj, podczas wystąpienia warstwa merytoryczna i warstwa psychologiczna mają równorzędne znaczenie. Często możemy słyszeć prezenterów sprawnych merytorycznie, ale nieskutecznych w docieraniu do ludzi. Po takich wystąpieniach uczestnicy wychodzą zmęczeni i znudzeni, często nadając mówcy epitet: „oderwany od życia teoretyk”. Możliwa jest też sytuacja odwrotna, prezenter potrafi bawić i elektryzować publiczność, ale w warstwie merytorycznej okazuje się praktykującym dyletantem. Osoby należące do pierwszej kategorii mówców powinny pamiętać: prezentacja to nie tylko treść czy hermetyczny referat, ale również dialog z uczestnikami spotkania. Przedstawiciele drugiej kategorii muszą zdać sobie sprawę, że prezentacja to nie show, to nie miejsce na popisy złotoustych, bo chodzi w niej o myśl i pomysł. Sprawny mówca potrafi umiejętnie grać na dwóch fortepianach, lawirować pomiędzy merytorycznym talk a intrygującym show, bo wie, że musi mówić i „do rzeczy”, i „do ludzi”.

Powyższy tekst pochodzi z książki pt. „Storytelling – sztuka opowiada ciekawych i przekonujących historii”, która ukaże się w sierpniu 2014.